Waar komen we een schroefdraad allemaal tegen?

We hebben allemaal wel eens te maken met schroefdraad, denk bijvoorbeeld bij het verwisselen van een lamp boven de keukentafel of het openen van een frisdrank fles.
Of het nu is voor het bevestigen van onderdelen, of het laten bewegen van onderdelen ten opzichte van elkaar, er wordt veelvuldig gebruik gemaakt van schroefdraadverbindingen.

Hoe wordt een schroefdraad gemaakt?
In het verleden was het dikwijls zo dat elke werkplaats, bij de aanmaak van schroefdraad, een eigen schroefdraadprofiel ontwikkelde. Tegenwoordig kunnen we dankbaar gebruikmaken van een genormaliseerd en standaard profiel. Dit is wel zo handig voor de uitwisselbaarheid van de producten. Je moet er toch niet aan denken dat je nieuwe spaarlamp niet in de fitting past door een verschil in de spoed van je schroefdraad.

Hoeveel soorten schroefdraden zijn er?
De soorten schroefdraden zijn er in vele vormen, zo kennen we bijvoorbeeld bevestigingsschroefdraden, bewegingsschroefdraden en afdichtingsdraden dit in zowel rechte- als conische-draden en links- of rechtsdraaiend.
Wanneer we een as met bijvoorbeeld Driehoekig-schroefdraad, Trapezium-schroefdraad of Ronde-schroefdraad in de lengterichting doorsnijden zien we de geometrie van het basisprofiel en kunnen we hieruit een aantal hoofdzaken onderscheiden als;

  • De buitendiameter van de schroefdraad;
    Dit is de grootste diameter die de schroefdraad omvat. Bij metrische schroefdraad wordt deze diameter in millimeters aangegeven, bij een Engelse schroefdraad in Inch.;
  • De Flankdiameter van de schroefdraad;
    De Flank is de diameter die het basisprofiel op de halve hoogte snijdt;
  • De Kerndiameter van de schroefdraad;
    Dit is de kleinste diameter van de schroefdraad;
  • De Profielhoek van de schroefdraad;
    Dit is de tophoek uit de doorsnede van de geometrie welke wordt geconstrueerd uit twee lijnen die worden getrokken van uit de kerndiameter en zich snijden op de buitendiameter van de schroefdraad. De lijn die ontstaat door de top en de kern met elkaar te verbinden;
  • De Spoed van de schroefdraad;
    Dit is de rechtlijnige afstand die wordt afgelegd bij een verdraaiing van 360° .  Deze spoed wordt bij metrische schroefdraad in millimeters aangeven, bij een Engelse schroefdraad in aantal gangen per Inch.

Tolerantie en schroefdraad
Alles heeft een tolerantie zo ook al onze schroefdraad soorten. Deze toleranties, welke nodig zijn om schroefdraad in elkaar te laten passen, worden beschreven in desbetreffende normen. Dit bijvoorbeeld in de International Organization for Standardization (ISO).

Zonder om de andere Hoofdzaken, zoals ook hierboven benoemt, te kort te doen draagt de flankdiameter de kleinste tolerantie. Deze tolerantie van de flankdiameter wordt o.a. gevormd door de mogelijk afwijking in de profielhoek (flankhoek) van de schroefdraad tezamen met de spoed van de schroefdraad. Het tolerantieveld voor metrische schroefdraad wordt o.a. beschreven en uitgelegd in de norm ISO 965.

Hoe herkennen we een schroefdraad?
Wanneer we een schroefdraad zouden willen herkennen zouden we dit kunnen doen door te beginnen met het meten van de buitendiameter. We zouden hiervoor eenvoudig een schuifmaat kunnen gebruiken.

Als voorbeeld hebben we een as gepakt met daarop een bepaalde schroefdraad gesneden, de vraag is nu welke schroefdraad ?

De buitendiameter die we meten is 9.5mm.

We weten nu al dat het beslist geen metrische schroefdraad betreft. Een schroefdraad van bijvoorbeeld M9 heeft namelijk een buitendiameter van ergens bij de Ø8.85mm en een M10 van Ø9.85

Hoe herkennen we de spoed?
De spoed kunnen we beoordelen met een schroefdraadmal. Dit zijn vaak vergelijkingsplaatjes welke gebundeld zijn tot 1 tool en we als een waaier kunnen uitklappen. We kunnen hiermee de spoed aflezen maar eveneens de profielhoek. Wanneer de schroefdraadmal netjes in de schroefdraad past dan is de schroefdraadsoort bekent.

In ons voorbeeld zou het, zonder nu daadwerkelijk een as te beoordelen, een schroefdraad kunnen zijn van 3/8 -16 UNC

1 Inch = 25.4mm

25.4 x 3/8 =

25.4 / 8 = 3.175

3.175 x 3 = 9.525mm ( dus de buitendiameter )

De Spoed

1 Inch = 25.4mm

16 is het aantal omwentelingen per Inch

25.4 / 16 = Spoed 1.5875

schroefdraad 123meettechniek

Beoordelen aangebrachte schroefddraad
Het beoordelen van een aangebrachte schroefdraad doen we met kalibers. Met deze methode hebben we twee mogelijkheden; het past of het past niet. Overigens zegt dit nog niets over de verdere specificatie van de betreffende schroefdraad, daarvoor zullen we de schroefdraad moeten meten en met name de flankdiameter van de schroefdraad. Zoals reeds benoemd kan een  afwijkende flankdiameter meerdere oorzaken hebben. Door het juist instellen van de Profielhoek en de Spoed kan de gehele tolerantie naar de flankdiameter worden gebracht. Zo niet dan wordt dan zal het tolerantieveld op de flankdiameter worden opgeslokt door een (minimale)afwijking in de Profielhoek en/of Spoed. Voor het meten van de buitendiameter op een schroefdraad kunnen we een schuifmaat of micrometer hanteren, voor de flankdiameter een Flankenmicrometer met bijhorende kegel en kam en voor de Profielhoek en de spoed kunnen we een schroefdraadmal gebruiken met/of eventueel een profielprojector.